Bir veya her iki yumurtalıkta oluşabilen sıvı dolu keseciklerdir. Yumurtalıklar, kadınlarda ürüme sisteminin bir parçası olarak, yumurtaların üretildiği ve salındığı organlardır. Her ay düzenli olarak kadın vücudunda bir yumurta salınır ve bu süreç sırasında yumurtalık kisti oluşabilir.
Genel olarak küçük, iyi huylu (non-kanserli) olup, çoğu zaman belirti vermezler ve kendiliğinden kaybolabilirler ancak bazı durumlarda, kistler büyüyebilir ve belirtilere yol açabilirler.
Belirtileri Nelerdir?
Büyüklüğüne, tipine ve varlığına bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bazıları hiç belirti vermez ve rastlantısal olarak tespit edilirken, diğerleri şiddetli belirtilere yol açabilir.
En sık görülen belirtilerden birisi karın alt kısmında lokalize olabilir ve adet döngüsüne bağlı olarak değişebilir. Hastalık büyüdükçe ağrı şiddeti artabilir.
Hormonal düzenlemelere etkisi nedeniyle adet dönemi düzensizleşebilir veya ağrılı hale gelebilir. 
Büyüdükçe karın bölgesinde şişlik veya dolgunluk hissi oluşabilir.
Yumurtalık kisti, idrar yolunu veya mesaneyi etkileyebilir ve idrar yaparken ağrıya neden olabilir.
Cinsel ilişki sırasında ağrıya yol açabilir.
Bağırsakları veya mideyi sıkıştırarak mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir.
Bağırsak hareketlerini etkileyerek kabızlık veya ishale yol açabilir.
Bazen vücutta hormonal değişikliklere neden olabilir ve yorgunluk ve halsizliğe yol açabilir.
Tehlikeleri Nelerdir?
Büyüdükçe zamanla yumurtalık duvarını gererek ve gerilerek patlayabilir. Patlama durumunda, içindeki sıvı veya materyali karın boşluğuna salınabilir. Bu durum şiddetli karın ağrısına, iç kanamaya ve bazen şok durumuna neden olabilir. Acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Yumurtalık kisti, saplanarak veya kendi etrafında dönerek torsiyona uğrayabilir. Bu, kan akışının engellenmesine ve ciddi ağrıya neden olabilir. Aynı zamanda yumurtalık dokusuna zarar vererek uzuvun kaybına yol açabilir. Torsiyon durumu acil cerrahi müdahale gerektirebilir.
Diğer organlara ve yapılara baskı yapabilir. Bu durum, idrar yolunu sıkıştırarak idrar yapma zorluğuna, bağırsakları etkileyerek kabızlık veya ishale, kan damarlarına baskı yaparak dolaşım sorunlarına yol açabilir.
Nadir durumlarda, kanserleşebilir. Bu tür kistik lezyonlara ”kistadenokarsinom” adı verilir ve kanser hücrelerini içerir. Kistadenokarsinomlar tedavi edilmelidir ve kanserleşme riskini değerlendirmek için doktor tarafından biyopsi yapılması gerekebilir.
Yumurtalık kisti tedavi edildikten sonra, bazı durumlarda tekrar ortaya çıkabilir. Bu durum cerrahi olarak alınmasına rağmen yeniden büyümesi anlamına gelir ve takip edilmesi gerekebilir.
Tedavileri Nelerdir?
Tedavi büyüklüğüne, tipine, kadının yaşına, belirtilere ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Çoğu iyi huylu olduğundan ve belirti vermediğinden, genel olarak sadece takip edilmeleri yeterli olabilir ancak büyüklüğü artarsa veya belirtiler ortaya çıkarsa, çeşitli tedavi seçenekleri düşünülebilir:
Küçük ve belirti vermeyenler genel olarak sadece takip edilir. Doktor düzenli aralıklarla ultrasonografi veya diğer görüntüleme testleri yaparak kistin büyümesini ve durumunu kontrol eder.
Bazı durumlarda doktor hastalığın boyutunu küçültmek veya belirtileri hafifletmek için ilaçlar reçete edebilir. Özellikle hormonal olanlarda, doğum kontrol hapları veya hormon tedavisi kullanılabilir.
Yumurtalık kisti belirli bir boyutu aşarsa, belirtiler şiddetliyse veya kist kanser olasılığı yüksekse, cerrahi tedavi düşünebilirler. Cerrahi müdahale, laparoskopik cerrahi (kapalı ameliyat) veya açık cerrahi (laparotomi) şeklinde yapılabilir.
- Laparoskopik cerrahi: Küçük kesilerle bir kamera ve ince cerrahi aletler kullanılarak yapılır. Yumurtalıkların korunması veya sadece kistin alınması gibi seçenekler vardır.
- Laparotomi: Büyük kistler veya karmaşık durumlarda kullanılabilir. Karın bölgesinde daha büyük bir kesiyle yapılır ve kist alınabilir.
Büyük ve ağrılı kistlerde, kist içindeki sıvının boşaltılması için iğne aspirasyonu veya drenaj yöntemi kullanılabilir ancak bu yöntemler kistin tekrar oluşma riskini artırabilir ve genel olarak uzun süreli çözümler değildir.
Tedavi seçeneğinin belirlenmesi için doktor, hastanın kistin özelliklerini ve genel sağlık durumunu değerlendirecektir. Kadının yaşamı ve ürüme planları da tedavi seçiminde önemli rol oynayabilir. Yumurtalık kisti tedavisinde erken teşhis ve doğru tedavi yönteminin seçimi önemlidir, bu nedenle herhangi bir belirti veya rahatsızlık durumunda mutlaka bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.
