Genellikle bacaklardaki arterlerin daralması veya tıkanması sonucu oluşan bir durumdur. Bu hastalık, periferik vasküler veya periferik arteriyel olarak da adlandırılır.
Periferik arterler, kalpten uzakta bulunan ve oksijenli kanı vücudun diğer bölgelerine taşıyan atardamarlardır ancak bu arterlerde zamanla plak adı verilen yağ, kolesterol ve diğer maddelerin birikmesiyle birlikte damarlar veya tıkanıklıklar oluşabilir. Bu duruma perifer arter hastalığı denir. Arterlerin esnekliğini azaltır, kan akışını engeller ve dokulara oksijen ve besin maddesi ulaşmasını zorlaştırır.
Hastalığın Belirtileri
En sık görülen ağrı yürüme ağrısıdır. Bacaklarda ağrı, yanma veya kramp hissi genellikle yürürken ortaya çıkar ve dinlenmekle veya durmakla durum geçer. Belirli bir mesafeyi yürüdükten sonra bacaklarda ağrı başlar ve yürümeye devam etmek zorlaşır. Bu semptom ”intermittent claudication” olarak adlandırılır.
Yürüme ağrısı dışında, bacaklarda dinlenirken veya gece uyurken de ağrı hissedilebilir. Bacaklarda yanma, kesilme veya batma hissi olabilir.
Kan akışının azalması nedeniyle bacaklarda uyuşma veya his kaybı yaşanabilir.
Azalan kan akışı sebebiyle bacak kasları zayıflayabilir, güçsüzleşebilir ve yorgunluk hissi oluşabilir.
Bacaklarda cilt renginde değişiklikler gözlenebilir. Deri soluk veya mavimsi görünebilir. Aynı zamanda bacaktaki cilt kalitesinde bozulma, parlaklık kaybı veya ciltte incelme olabilir.
Bacaklarda küçük kesikler, yaralar veya ülserlerin iyileşmesi yavaşlayabilir.
Bacak ve ayak nabzı zayıflayabilir veya hissedilemez hale gelebilir.
Perifer Arter Hastalığı Tehlikeleri Nelerdir?
İleri Düzey Tıkanıklık: Perifer arter hastalığı ilerledikçe, arterlerdeki daralma veya tıkanıklık artar. Bu durum, bacaklarda veya kollarda ciddi dolaşım sorunlarına neden olabilir. Kan akışı yeterli seviyede sağlanmazsa doku ve organlarda hasar oluşabilir.
Nonhealing Yaralar ve Ülserler: Bacaklardaki yaraların iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Azalan kan akışı, yaraların enfekte olmasına ve iyileşme sürecinin uzamasına yol açabilir. Bu durum tedavi gerektiren ağrılı ülserlerin gelişmesine neden olabilir.
Doku Ölümü: Hastalık ileri düzeydeyken, kan akışının kesilmesine ve dokuda ciddi hasarlara neden olabilir. Bu durumda, doku ölümüne ve nekroz denilen bir duruma yol açabilir. Genellikle ayak parmakları veya topuk bölgesinde başlar ve tedavi edilmediğinde amputasyon gerektirebilir.
Pulmoner Emboli: Hastalık, pıhtı oluşum riskini artırabilir. Eğer oluşan bir pıhtı koparak akciğere ulaşırsa, Pulmoner emboli adı verilen bu durum ortaya çıkar. Akciğer atardamarlarında tıkanıklığa ve akciğer dokusuna zarar vermeye yol açabilir.
Kalp Krizi ve İnme Riski: Genel olarak vasküler sağlığı etkileyen bir durumdur. Artiyel daralma veya tıkanıklık, kalp krizi veya inme riskini artırabilir. Daralmış veya tıkanmış arterler, kalp kasına veya beyine yeterli miktarda oksijenli kanı taşıyamaz, bu da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Tedavileri Nelerdir?
Hastalığın tedavisi, semptomların kontrol altına alınması, hastalığın ilerlemesinin durdurulması ve komplikasyonların önlenmesini amaçlar. Tedavi seçenekleri şu şekildedir:
Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, hastalığın yönetimi için önemlidir. Bu değişiklikler arasında sigara bırakma, düzenli egzersiz yapma, sağlıklı beslenme, kilo kontrolü ve stresi yönetme yer alır. En önemli etkenlerinden birisi sigarayı bırakmaktır çünkü sigara damarları daraltarak kan akışını daha da azaltabilir.
Hastalığın semptomlarını hafifletmek veya ilerlemesini yavaşlatmak için bir dizi ilaç kullanilabilir. Bu ilaçlar arasında antiplatelet ilaçlar (aspirin gibi), antikoagülanlar (kan sulandırıcı), kolesterol düşürücü ilaçlar, kan basıncı kontrolü için ilaçlar ve semptomların hafifletilmesine yardımcı olan ilaçlar bulunur.
Anjiyoplasti, tıkalı veya daralmış arterlerin genişletilmesi için kullanılan bir işlemdir. Bir kateter (ince tüp) kullanılarak artere ilerlenir ve tıkanıklık bölgesine balonlu bir kısım yerleştirilir. Balon şişirilerek arterin açılması sağlanır. Bazı durumlarda stent adı verilen bir tüp de yerleştirilir, bu da arterin açık kalmasına yardımcı olur.
İleri perifer arter hastalığında cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. Bunlar arasında arter bypass ameliyatı (daralmış veya tıkanmış bölgenin atlanarak sağlıklı bir artere bağlanması), arter endarterektomi (plakların çıkarılması) bulunur. Bu tür cerrahi müdahaleler genellikle ileri durumlarda ve semptomların ciddi olduğu durumlarda tercih edilir.
Tedavi seçenekleri hastanın durumuna, semptomların şiddetine, hastalığın ilerlemesine ve komplikasyon riskine bağlı olarak belirlenir. Tedavi planı, kardiyolog veya damar cerrahı tarafından değerlendirilip belirlenmelidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, perifer arter hastalığının ilerlemesini durdurabilir, semptomları hafifletebilir ve komplikasyon riskini azaltabilir.
